423- ĐẠO ĐỨC LÀM NGƯỜI

 

423- ĐẠO ĐỨC LÀM NGƯỜI

(04:58) Cho nên đức Phật dạy chúng ta, mấy con thấy đức Phật dạy cái gì đây? Mấy con vào thọ Tam Quy Ngũ Giới đây. Ngũ Giới là năm cái đức nhân bản, là năm đức gốc của con người. Nếu một con người mà không giữ gìn năm cái giới luật này, năm cái đức này thì nó là một động vật. Chúng ta cũng hung ác, cũng ăn thịt, cũng giết hại chúng sinh, có phải không mấy con? Mà nếu mà chúng ta giữ gìn được năm giới này, thì cái đức, cái giới thứ nhất là không giết hại chúng sinh. Mà không giết hại chúng sinh, nó là Đức Hiếu Sinh mấy con. Lòng thương yêu, do lòng thương yêu chúng ta mới không giết hại chúng sinh, chúng ta mới không ăn thịt. Vì chúng ta chưa có lòng thương yêu, cho nên vì vậy mà chúng ta giết con vật chúng ta ăn thịt một cách rất dễ dàng, không khó khăn. Đó là lòng thương yêu chúng ta chưa quý sự sống, mà sự sống là một sự bình đẳng mấy con.

Mấy con có sự sống, thì nó cũng có cái sự sống của một loài chúng sinh. Loài cá tôm, heo, gà, dê, tất cả mọi loài vật nó cũng có sự sống. Nó có bình đẳng, sự sống bình đẳng như chúng ta. Nhưng chúng ta vì có cái đầu óc thông minh, vì có nghĩ đến cách này, cách kia. Hoặc là nuôi dưỡng chúng, rồi giết hại chúng, rồi đem chúng ăn thịt. Nhưng mà chúng vì sức yếu hơn, vì không đủ cái trí thông minh như chúng ta được. Cho nên chúng ta muốn giết hồi nào thì giết, muốn ăn thịt hồi nào ăn thịt. Chúng ta tìm mọi cách để bắt những cái loài thú vật rừng. Rồi chúng ta ăn không có đủ thì chúng ta lại tìm cách nuôi dưỡng, rồi chúng ta làm thịt. Như nuôi heo, nuôi gà, vịt, tất cả những cái thứ, những cái con vật mà chúng ta nuôi.

(6:20) Các con thấy bây giờ mình nuôi 1 con gà đi. Hàng ngày, mình đem cái thóc gạo mình cho chúng ăn, nó quấn quít bên mình. Khi mình kêu túc túc nó, thì nó chạy lại, nó coi như mình là người cha người mẹ nó mấy con. Thế mà tới chừng ăn thịt thì chúng ta cũng vặt đầu nó chúng ta ăn. Một con chó, một con mèo, một con vật xung quanh chúng ta nuôi, nó có một cái tình thương yêu chúng ta ghê gớm lắm. Con người chứ đánh, mình đánh người đó, mình chửi người đó, mình mắng người đó, người đó giận mình lâu lắm. Chứ con chó, con đánh đập nó, chừng một chút xíu sau đó con kêu nó cũng ngoắc đuôi nó mừng con, chứ nó không có bao giờ mà nó giận hờn con lâu. Con thấy cái tình cảm của con vật?

Thế mà chúng ta nỡ tâm ăn thịt chúng, chúng ta không có Đức Hiếu Sinh. Chúng ta có thương yêu, nhưng thương yêu chúng ta chỉ nhất hướng, không có đa hướng.

Chúng ta thương con chúng ta. Nhưng mà nhiều khi mấy con thấy mình thương con mình, mình muốn con mình phải theo cái ý của mình, mình đánh đập nó nữa, chứ chưa phải là mình thương thật sự. Tại sao mình đánh đập nó để làm cho nó đau khổ? Cho nên cái mà mình, do cái mình không hiểu đạo đức mấy con, vì mình không hiểu đạo đức. Do cái sự lầm lạc đó mà mình tưởng là mình muốn chỉ đạo con của mình là phải theo mình, ý mình muốn sao là nó phải theo. Cho nên nó không theo mình thì mình đánh nó, mình phạt vạ nó. Mà hiện giờ thì pháp luật mấy con thấy, khi mình có những cái hành động đánh con mình, mình cũng vẫn bị, bị pháp luật. Căn cứ vào pháp luật, mình cũng có tội đó mấy con. Tức là bảo vệ sự sống đó mấy con, sự sống.

Cho nên hôm nay Thầy nói như vậy để chúng ta biết rằng cái đạo đức của con người nó đang xuống cấp. Đang xuống cấp là tại vì chúng ta không hiểu đạo đức, không hiểu. Chúng ta đến chùa, chúng ta thọ Tam Quy Ngũ Giới xong rồi. Rồi chúng ta chỉ hiểu giới luật cấm như vậy, vậy, vậy rồi chúng ta thọ về đó mà chơi thôi, chứ sự thật chúng ta không có giữ gìn trọn vẹn. Cái giới thứ nhất mấy con thấy cái không sát sinh, không giết hại chúng sinh, thì cái Đức Hiếu Sinh.

(8:31) Cái giới thứ hai thì không lấy của không cho, không tham lam trộm cắp, không lấy của không cho, thì cái Giới Đức Ly Tham, ly cái lòng tham. Thì cái lòng tham, thì nó có cái dục ở trong đó, nó ích kỉ lắm. Mình muốn lấy của người ta, mình làm của mình. Mình muốn giựt của người ta mà trở thành mình, để cho mình không có tốn sức, không có phí công. Đó là cái bất công của mình, cái bất công của mình. Đó là cái giới thứ hai.

Cái giới thứ ba mấy con biết, cái đức Phật dạy, cấm, dạy chúng ta không được tà dâm. Nghĩa là cái đạo, cái giới đó thì dạy như vậy, nhưng mà chúng ta phải hiểu đức Phật muốn dạy Đạo Đức Gia Đình của chúng ta đó mấy con. Nghĩa là một cái người vợ hoặc người chồng. Khi cùng nhau đã thành vợ chồng rồi thì đừng có nhìn cái người khác phái khác mà nghĩ cái tâm khác thì không được. Đó là cái Đức Chung Thủy, Đức Chung Thủy. Chung tình, chung thủy sống với nhau để cùng nhau chia vui sẻ buồn trong cuộc đời này, phải biết tôn trọng cung kính nhau. Còn đằng này, khi mà chúng ta quen nhau rồi, thì thôi không còn tôn trọng, cung kính nhau. Cho nên cãi cọ, rồi đánh nhau, thành ra tạo nên cái bạo lực gia đình mấy con. Rất đau khổ. Hiện giờ thì bạo lực gia đình rất nhiều.

Cho nên khi mà chúng ta đã kết hôn nhau để thành vợ chồng, thì chúng ta phải giữ cái đức, cái giới Đức Chung Thủy. Tức là không có nên phạm vào cái giới tà dâm. Nghĩa là có vợ có chồng thôi, chứ đừng có đi nhìn người khác, phái khác, người khác thì không được. Khi mà đã cùng nhau thương yêu kết thành vợ chồng rồi, thì cùng nhau lo lắng trong cuộc đời. Thì đừng có nhìn ngó người khác, người này, rồi người khác làm cho gia đình mình đau khổ. Thì đạo Phật có nội cái giới đó, cũng là nói lên cái Đạo Đức Gia Đình. Cho nên một cái giới đó nó trở thành cái bộ sách Đạo Đức Gia Đình. Thầy đang soạn cái tập hai của Đạo Đức Gia Đình, và nó có thể có cái tập ba. Vì mọi sự kiện xảy ra trong gia đình đều thiếu đạo đức mà nó đưa đi đến cái chỗ bạo lực gia đình, cái chỗ gia đình tan nát mấy con. Cho nên là một người Phật tử, là một người hiểu biết Phật pháp thì chúng ta phải học năm cái giới đức này. Đó là cái giới thứ ba.

(10:31) Cái giới thứ tư là đức Phật cấm không nói dối. Không nói dối tức là nói không thành thật. Hoặc là làm 1 cái điều gì, nói cái điều nấy, đừng có nói sai cái điều mình làm. Mà cái giới mà không thành thật thì nó sẽ làm cho mình mất uy tín. Người ta hiểu biết cái người đó nói láo, nói không thật thì sau này họ có nói gì, người ta cũng không tin mấy con. Mình tự mình làm mất cái uy tín đối với mình đi. Cho nên cái giới này cần phải học tập kỹ lưỡng mà cái khó mấy con. Có nhiều điều chúng ta nói dối mà không hại ai, không hại mình, không hại người, mà vẫn nói dối chơi mấy con, điều đó là điều nguy hiểm rất lớn.

Cho nên trong khi mà đức Phật dạy La Hầu La, là đứa con một của đức Phật. Khi đức Phật chấp nhận cho La Hầu La đi tu thì còn tuổi trẻ, còn nhỏ, còn con nít. Cho nên trong cái thời đức Phật thì cái chú bé mà bé đi xuất gia đầu tiên đó, thì đó là La Hầu La, đứa con của Phật. Nghĩa là cái chú, cho nên sau này mà chúng ta có những người mà thọ Sa di đó, thì cái thời đức Phật, thì cái chú mà thọ Sa di đầu tiên của đạo Phật, đó là cái chú La Hầu La, là con trai một của đức Phật. Thì trong khi dạy, đức Phật dạy một cái người mà nói dối ấy, thì cũng giống như là một cái chậu mà rửa chân, mà đức Phật thấy chậu nước mà rửa chân. Khi mà rửa chân rồi, thì cái chậu nước đó đem đổ đi. Lấy cái chậu nước đó đựng cơm thì chắc chắn là không ai ăn ở trong chậu đó hết. Thì một cái người nói láo rồi, khi người ta biết người đó nói láo rồi, thì người ta không xài người đó nữa.

Và đức Phật còn thêm, một người nói láo rồi, là vọng ngữ rồi, thì những điều ác gì họ cũng có thể làm được, họ có thể làm được. Vì cái bản chất của nói láo là họ có thể làm những cái điều ác được. Họ có thể giết hại con người được, giết hại chúng sinh được, có thể trộm cắp, tham lam được. Hễ họ nói dối được, họ gạt người khác được thì tất cả những điều ác khác đều làm được. Trong khi đức Phật dạy đứa con trai của mình, đó, cho nên vì vậy mà giống như là một cái chậu mà rửa chân. Để rồi khi đổ cái nước rửa chân đi rồi, thì lấy cái chậu đó để đựng cơm ăn, thì đức Phật hỏi có ai ăn không? Thì La Hầu La nói không ai ăn. Thì đức Phật mới nói, một con người mà nói dối rồi, thì cũng giống như một cái chậu mà rửa chân, chứ bây giờ thì bỏ chứ còn ai xài.

(13:03) Vì ngày xưa mấy con thấy, không có đi dép, mà cũng không có đường xá như khô ráo như chúng ta đâu, lầy lội. Mà khi mà đi vào rồi, thì lúc bấy giờ khi đức Phật đến thăm cái thất của La Hầu La. Thì La Hầu La mới múc một cái chậu nước để cho đức Phật rửa chân. Rồi mới lên cái chỗ nơi đức Phật ngồi xếp bằng lại. Do đó đức Phật rửa chân xong rồi, thì nhân cái chỗ mà cái chậu nước rửa chân đó, mà đức Phật dạy La Hầu La về vấn đề giới thứ tư không nói dối. Mà cái người nói dối là cái người rất xấu mấy con. Đó là cái Đức Thành Thật. Cái giới nói dối đó là cái Đức Thành Thật. Bởi vì mình phải học cái đạo Đức Thành Thật. Ở đời nay thì nó có nhiều cái sự dối trá lắm mấy con, cho nên chúng ta phải học về Đức Thành Thật. Mà học Đức Thành Thật thì chúng ta mới hiểu được những sự dối trá của kẻ khác, người ta lừa đảo mình qua cái sự dối trá đó.

Và cái đức cuối cùng, là có năm giới và cái đức cuối cùng là Đức Minh Mẫn. Trong giới luật thì cấm không có cho uống rượu. Nhưng mà gần đây thì quý Hòa thượng có dạy rằng đức Phật cho mình uống rượu, nhưng cấm mình không cho uống rượu say. Nhưng sự thật đó là cái bào chữa thôi. Cách thức mà sửa lại cái giới luật của Phật. Chứ sự thực ra đức Phật có mục đích truyền là cái giới đó là cái Đức Minh Mẫn, cái đức sáng suốt. Một con người sáng suốt thì không nên đem một cái chất để thành cái nghiện ngập, làm cho cơ thể chúng ta bệnh tật, say. Làm cho chúng ta đắm mê, nghiện cái chất đó thì không nên. Bởi vì chúng ta ăn cơm sống chứ không phải là uống rượu mà sống. Cho nên đức Phật lấy rượu mà làm cái tiêu chuẩn, để ở trong cái giới đó cấm không cho uống rượu. Nhưng mà sự thật ra thì đức Phật cấm không cho hút thuốc lá, thuốc phiện, cà phê…​

Những cái thứ mà nghiện ngập thì đức Phật không cho. Bởi vì cái tâm mà tham, sân, si của mình muốn bỏ nó còn khó thay. Mà bây giờ lại thêm những cái chất như rượu, trà, thuốc lá, cà phê, thuốc lào …​ tất cả những cái đó nó thêm. Mà các con thấy một khi mà cái người nghiện rượu rồi, bỏ rượu cũng không phải dễ. Mà cái tâm tham, sân, si cố cựu ở trong tâm chúng ta hiện giờ là mục đích chúng ta phải ly. Lìa xa ra những cái tâm tham, sân, si chúng ta là cái khó khăn nhất. Thế mà chúng ta còn huân vô những cái rượu, chè, rồi thuốc lá, thuốc lào …​ thì nó lại còn làm chúng ta thêm những cái nghiện ngập khổ đó nữa. Đó thì mấy con thấy đức Phật, năm cái giới, đức Phật dạy chúng ta rất rõ ràng và cụ thể, đem lại lợi ích thiết thực cho đời người của chúng ta. Chỉ có năm giới thôi, đâu có gì nhiều mấy con.

(15:31) Thế mà năm giới, chúng ta học đạo đức, Đức Hiếu Sinh…​ Nên bây giờ Thầy nói như thế này, mấy con thấy rõ ràng. Một cái người mà họ thấy một cái nhà cháy, họ xông vào để cứu một đứa bé ở trong nhà hay hoặc là những người bị cháy ở trong nhà. Họ xông vào để họ cứu những người đó, là cái Đức Hiếu Sinh đó mấy con. Cái Đức Hiếu Sinh Dũng Cảm trong đó. Bây giờ tại sao mà các con thấy, hàng ngày tại sao có những tai nạn giao thông xảy ra? Do chúng ta thiếu Đức Hiếu Sinh Cẩn Thận mấy con. Có phải không? Mình thiếu cẩn thận, mình lái xe không cẩn thận, cho nên do thiếu cẩn thận. Người này cẩn thận mà người kia không cẩn thận, thì tai nạn cũng vẫn đem đến, chứ không phải. Toàn bộ chúng ta đều cẩn thận hết thì tai nạn giao thông không còn.

Các con biết trong vòng mới nửa năm, năm tháng thôi, mà báo công an đã đăng cho chúng ta đã tổng số cái số mà người bị chết ở trong nước của chúng ta, ở trong nước về tai nạn giao thông. Nghĩa là hơn 5000 người, hơn 5000 người chết và 3526 người bị thương. Trong đó có thể nói rằng tật nguyền, đi gãy chân gãy tay, có thể nói rằng phải ngồi trong xe lăn, thì mấy con thấy khổ, hết sức khổ. Mà chỉ có 5 tháng đầu năm 2008 này thôi, mà báo chí nó thống kê lại cho thấy được cái số tai nạn giao thông. Và trong báo còn nói rất mừng là vì tai nạn giao thông đã giảm, mà nó còn số lượng như vậy. Mà cỡ nó không giảm thì mấy con thấy số lượng nó đông bao nhiêu? Đó là do cái đức gì mấy con? Thiếu Đức Hiếu Sinh Cẩn Thận giao thông. Bởi vì mình thiếu cẩn thận cho nên lái ẩu. Không ngờ khi mình tưởng con đường này vắng, mình chạy ào ào không giữ được tốc độ. Thì ở trong nhà họ phóng xe ra, thì rõ ràng mình chết chắc.

(17:03) Cho nên mình đi đường cẩn thận trên cái sự cẩn thận của mình. Và người mà ở trong nhà mà đi ra cũng nên cẩn thận. Khi mình muốn phóng xe ra đường để đi thì mình phải xem trước, xem sau. Và người đi bộ cũng phải cẩn thận. Khi mình băng qua đường, đùng một cái mình đương đi như thế này, mình băng qua thì cái người lái xe người ta đâu có kịp. Mình muốn băng qua thì đứng lại, đưa tay ra hiệu đàng hoàng, đó là cái sự cẩn thận. Để rồi lần lượt mình bước đi trên đường, làm sao có tai nạn?

Thường thường Thầy đi đường, Thầy thấy rõ ràng. Xe mình đương chạy sau trên lề mặt như thế này, họ cũng đi lên bên lề mặt như thế này. Thì đùng một cái họ nhảy qua bên đây, trời đất ơi! Xe ở sau mình đi tới rồi. Mà trong khi họ đang đi bộ hoặc là đi xe đạp này, họ quẹo qua một cái như vầy, thử hỏi ở sau mà mình lách sao cho kịp con? Do cái sự không cẩn thận. Khi mình muốn băng qua đường, thì ít ra mình đi xe đạp thì mình phải dừng lại. Rồi mình ra dấu hiệu, rồi mình mới qua đường. Còn không thì mình chịu khó, mình đẩy xe mình qua. Có gì đâu, nó chậm một chút mà nó không xảy ra tai nạn. Mà xảy ra tai nạn thì phải có sự chết, phải có đi nằm nhà thương. Nó làm cho gia đình của cả hai bên đều khổ hết chứ đâu phải có một bên nào đâu.

Các con thấy chỉ cẩn thận là mới đem lại hạnh phúc biết bao nhiêu. Đó là Đức Hiếu Sinh Cẩn Thận mấy con. Cho nên mỗi mỗi cái chúng ta phải học, mà không học thì chúng ta không biết. Mà mọi trong đất nước chúng ta, mọi người đều học hết thì ai ra đường, sử dụng trên cái đường để mà cùng đi với nhau. Và tốc độ xe để mà di chuyển nhanh chóng, thì nó lại càng tiện lợi bao nhiêu, thì tai nạn lại xảy ra càng bấy nhiêu. Thì cái đức hạnh phải càng học thấm nhuần bấy nhiêu, thì lúc bấy giờ đâu có sự đau khổ mấy con.

Cho nên Thầy kê ra để thấy một vài hành động đạo đức mà đạo Phật đã nhắm vào, từ trong khi thời đức Phật là cái thời còn bộ lạc, đâu có xe cộ như thời chúng ta, thế mà có những cái đạo đức cẩn thận như vậy. Các con thấy một số trẻ em học sinh không cẩn thận đi tắm suối, sông, tới chừng chết đuối làm đau khổ. Đã, các em đã bị chết, rồi gia đình khổ sở, phải không? Đó là thiếu sự cẩn thận, chứ có gì đâu. Nếu mà cẩn thận thì các em đâu có đến nỗi. À bây giờ muốn tắm cái dòng sông đó, khúc suối đó đừng có rủ nhau, mà đến nói với cha mẹ: “Bây giờ chúng con muốn tắm trong cái dòng sông dòng suối đó đó, ba mẹ có thấy chỗ đó được không?” Mình cẩn thận, mình phải hỏi trước. Rồi người lớn, người ta dò, người ta thấy được người ta cho. Người ta nói: “Không có được! Các con xuống đây nó hụt chân hoặc là chỗ này nó lún cát hay này kia, không có được. Chỗ này là người lớn, người ta đã trải qua, người ta biết”. Còn đằng này vui chơi với nhau, đi học rủ nhau đi đùm xuống cái dòng suối đó, cái dòng sông đó. Thì tới chừng tai họa, thì hỡi ơi rồi, còn cái gì nữa, chết rồi còn gì.

(20:03) Cho nên trên cái sự cẩn thận, khi mà muốn trèo trên cây xoài cây mít, để mà hái trái xoài, trái mít, trái ổi hoặc là trái dừa thì sự cẩn thận cũng giúp chúng ta không té, các con thấy. Cẩn thận như thế nào? Bây giờ muốn trèo trên cái cây đó, thì chúng ta có một cái sợi dây, chúng ta sẽ quăng lên đó. Cột cái dây trên lưng, rồi bắt đầu chúng ta trèo trên đó. Tới chừng xuống thì chúng ta từ từ xuống, có cái dây trên lưng. Lỡ nó trật ra thì cái dây nó đã treo chúng ta, nó không bao giờ chúng ta rớt, có phải không mấy con? Còn đằng này muốn trèo lên, thì trèo lên đại. Tới chừng nó trợt tay một cái, hay hoặc là nắm cái bẹ dừa, nó rủi nó rớt cái bẹ dừa, nó không chặt được. Nó rớt xuống thì lúc bấy giờ chúng ta chỉ còn có đi nằm nhà thương hoặc chúng ta chết ngay tại chỗ. Đó là thiếu đức cẩn thận. Cho nên trong cái đức cẩn thận rất là tuyệt vời, nó giúp chúng ta được bình an.

Bây giờ Thầy nói đây đi ra cổng thôi, mấy con có đức cẩn thận mấy con, là mấy con bước đi từng bước mấy con chú ý dưới bàn chân. Mấy con không đạp một cái mảnh chai, không đạp một cái cây gai, thì nó làm sao nó đau mấy con? Mấy con cũng không bao giờ sụt hố, sụt hầm, các con thấy đó là đức cẩn thận. Mà đức cẩn thận thì phương pháp của đạo Phật dạy chúng ta cẩn thận rất rõ ràng, có phương pháp tập tỉnh giác. Chánh Niệm Tỉnh Giác trong từng hành động của chúng ta. Tại sao chúng ta không tập mấy con?

Như vậy là tập cái sự tỉnh giác trong từng hành động chúng ta. Bốn oai nghi đi đứng nằm ngồi, làm tất cả công việc đều tỉnh giác, tức là đức cẩn thận chứ gì? Đạo Phật hay quá! Tại sao có những phương pháp dạy chúng ta? Chúng ta nói cẩn thận thì ai nói cũng dễ. Nhưng mà thực hiện được cái đức cẩn thận là phải có sự tu tập rèn luyện, chứ không phải nói suông được mấy con. Đọc hay lắm. Thầy nói cái pháp nào cũng đem lại lợi ích cho chúng ta thiết thực, nhằm để xây dựng chúng ta con người có đạo đức thương mình, không làm khổ mình.

Đi ra kia đạp cây gai, đau quá ngồi lể cây gai, có ai đau? Mình đau chứ ai. Do thiếu đức cẩn thận, các con thấy chưa? Cho nên từ những cái chút này cho đến chút kia, người ta dạy từng chút, hoàn toàn trên cuộc sống của chúng ta. Cái đó là một cái sự thật. Sau khi mấy con được tu tập pháp Chánh Niệm Tỉnh Giác, tức là tu tập đức cẩn thận. Tức mà muốn thực hiện Đức Hiếu Sinh, lòng thương yêu mình thương yêu người, không làm khổ mình, không làm khổ người, thì chúng ta phải có đủ sức tỉnh giác. Đủ sức tỉnh giác thì chúng ta mới không làm khổ mình, khổ người. Đủ sức tỉnh giác thì phải tập Chánh Niệm Tỉnh Giác.